Wolne rodniki a miażdżyca

Utleniony przez rodniki tlenowe LDL : wnika do ściany naczynia i LDL staje się  łatwiej dostępny dla makrofagów, które pochłaniając go tworzą w ścianie naczynia komórki piankowate jest czynnikiem chemotaktycznym dla krążących we krwi monocytów hamuje zdolność poruszania się makrofagów  w ścianie naczynia LDL utleniony staje sie cytotoksyczny dla komórek śródbłonka naczyń powodując jego balonowate wybrzuszenia i kraterowate uszkodzenia śródbłonka tętnic jest przyczyną skurczu naczyń i ich usztywnienia = nadciśnienie tętnicze

 rycina poniżej pokazuje obrazowo działanie utlenionego LDL

i następstwa kliniczne tego działania -

Rozpatrując wpływ cholesterolu na organizm człowieka należy zwrócić uwagę na produkty utleniania cholesterolu. Obecnie zidentyfikowano już ponad 100 produktów utleniania cholesterolu (PUC).
Inicjatorem procesu utleniania może być kation metalu przejściowego, kation tlenowy (O-O+), rodniki pochodzące z rozpadu wodoronadtlenków (RO*, HO*), rodnik obecny w surowcu lub powstający w procesie jego przetwarzania.   W pewnych warunkach mogą powstawać również: cholesterol-5α, 6α-epoksyd, 6β-epoksyd jak również cholestanetriol (produkt ich hydratacji).

25-hydroksycholesterol-  jedna z najbardziej toksycznych pochodnych cholesterolu . Oksysterole zawarte w pożywieniu są absorbowane w przewodzie pokarmowym i transportowane przez lipoproteiny krwi do tkanek. Produkty utleniania cholesterolu mają silne właściwości osłabiające syntezę cholesterolu. Może to prowadzić do zmniejszenia zawartości cholesterolu w błonach komórkowych, co wpływa negatywnie na ich funkcje. Produkty utleniania cholesterolu zastępują cholesterol w błonach, co powoduje zmianę ich płynności, a w konsekwencji przepuszczalność.

Obecny stan wiedzy pozwala do  czynników uszkodzających funkcję śródbłonka zaliczyć również oksysterole, które są cytotoksyczne w stosunku do komórek śródbłonka i mięśni gładkich tętnic.

Stwierdzono, że najbardzie toksycznymi oksysterolami dla komórek są: cholestanetriol, 25-, 26-hydroksycholesterole, 7-ketocholesterol, 7α- i 7β-hydroksyholesterole. Epoksydy cholesterolu (izomery α i β) są bardzo aktywne jako czynniki powodujące stłuszczenie komórek.
Oksysterole występują w wielu produktach spożywczych, zawierających cholesterol np. mięso i przetwory mięsne, produkty mleczne, a szczególnie proszki mleczne i jajowe suszone rozpyłowo, które mają wyższy poziom oksysteroli niż jakiekolwiek inne produkty spożywcze. Ilość powstających oksysteroli podczas obróbki surowców, półproduktów spożywczych zależy głównie od: zawartości cholesterolu, metali przejściowych (Fe, Cu, Co), temperatur obróbki, zawartości przeciwutleniaczy (np. witaminy C, E), dostępu światła i powietrza.

Cytotoksyczność produktów utleniania cholesterolu jest przedmiotem intensywnych badań ze względu na potencjalne powiązanie oksysteroli nie tylko z rozwojem miażdżycy ale i nowotworów np. skóry, piersi, okrężnicy.

Na rysunku poniżej :po stronie lewej normalna błona komórkowa, po stronie prawej uszkodzona przez wolne rodniki